مناره يا منار در لغت يعني جاي نور و روشنايي و در اصطلاح بنايي است بلند كه از قديم بر فراز ايوان اصلي مسجدها ، زيارتگاهها و مدارس ديني متداول بوده و از آن براي پرتو افكني و اذان گويي استفاده مي شده است علاوه بر اين مناره يا گلدسته نمادي از مهم ترين عناصر معماري است كه جايگاه ويژه اي در فرهنگ معماري اسلامي و آداب و سنن اجتماعي ايران دارد بنابراين پيش از انكه مناره در كنار مسجدها جهت اذان گويي ايجاد شود به عنوان برجهاي راهنمايي بوده كه مسافرين را هدايت مي كرده و در مواردي ميل نشان راهنما به حساب مي آمده است
اكنون با احتساب دومناره رفيع مسجد گوهرشاد دوازده مناره در بناهاي حوزه حرم حضرت امام رضا (ع)موجود است.
در مجموعه قديمي استان قدس رضوي دو مناره با اختلاف قدمت وجود دارد يكي در جنوب صحن انقلاب نزديك گنبد طلا و ديگري مقابل و به قرينه آن در شمال صحن بالاي ايوان عباسي اين دو مناره هر دو با روكش طلا تزيين يافته اند و مناره نزديك گنبد كه به صورت منفرد ساخته شده از سابقه تاريخي و قدمت بيشتري برخوردار است احداث مناره به صورت منفرد تا قرن ششم ادامه داشته و از آن به بعد ساختن مناره به صورت زوج معمول گرديد بنابراين تاريخ بناي مناره كنار گنبد در آستان قدس به اوايل قرن ششم باز مي گردد كه به جاي احداث دو مناره كنار گنبد يك مناره ساخته شد.بعد ازآن در دوره افشاريه همزمان با طلاكاري ايوان امير عليشير مناره كنار گنبد نيز مجددا طلاكاري شد .
بلندي مناره كنار گنبد از سطح صحن انقلاب تا انتهاي آن 5/40 متر و محيط آن حدود 13 متر است ابتداي قسمت پايين گلدسته از سطح بام ايوان آجر چيني شده و بالاي آن با كاشي تزيين يافته است از بالاي كاشي تا انتهاي گلدسته با خشتهاي مطلا از نوع خشتهاي مطلاي گنبد پوشيده شده است زير مناره كتيبه اي به خط ثلث برجسته وجود دارد حاوي صلوات بر پيامبر اكرم (ص) و امامان معصوم (ع) مي باشد و در آخر آن نوشته شده است كتيبه بهاءالدين محمد الخادم 1142 هجري و بعد از ان ايه شريفه ان الله يمسك السموات و الارض ان تزولا ديد ه مي شود : آيه شريفه : انا فتحنا لك فتحا مبينا نيز به خط بنايي درشت زير كاشي كاري ساقه مناره نوشه شده بود طلاي آن به علت ضخامت كم (حدود 4 هزار ميليمتر) و تاثير عوامل طبيعي فرسوده و بد نما شده بود پس از انقلاب اسلامي اقدام به بازسازي با خشتهاي مطلاي قديمي و فرسوده و بتن ريزي روي سطح گلدسته مجددا ورقه هاي مسي با روكش الكتروليت حدود 16 هزارم ميليمتر روكش طلا شده و بر روي گلدسته نصب گرديد و بدينوسيله سطح گلدسته با حدود 145 متر مربع خشتهاي زرين پوشش يافت.
دومين مناره روي ايوان عباسي در شمال صحن انقلاب است واز آثار عهد نادري به شمار مي رود در تاريخ آمده است نادرشاه دستور داد گلدسته ديگري در مقابل گلدسته ساهرخي بسازند و گلدسته ها و ايوان امير عليشير نوابي در صحن انقلاب را طلا كنند استاد علي نقي مشهدي در مدت يك سال گلدسته جديد را ساخت و طلا كاري كرد .
اين منازه نيز از نظر كاشي كاري و اجر چيني ساقه و طلاكاري بالاي آن به قرينه و همچون مناره كنار گنبد است در كتيبه اين گلدسته نيز صلوات بر معصومان عليهم السلام بر خشتهاي زراندود به خط ثلث نوشته شده و در آخر آن عبارت في ذيقعده الحرام سنه 1145 وزير آن به خط نستعليق عبارت عالي جناب سلاله السادات العظام امير سيد احمد الحسيني سركشيك و كلب عتبه عليه روضه رضويه محمد جعفر خادم في شهر رمضان المبارك 1146 ديده مي شود.
آشنایی با مرقد مطهر حرم امام رضا(ع)